Γιατί δε θέλετε τις ανεμογεννήτριες; (Του Μάνου Δούκα)

“Θα βάλουμε ανεμογεννήτριες στα νησιά του Β.Α. Αιγαίου, γιατί οι Κυκλάδες έχουν υψηλή περιβαλλοντική και τουριστική αξία”.

Mας λένε: “Αφού είναι ανανεώσιμη πηγή ενέργειας, μας απελευθερώνει από το πετρέλαιο και τις καύσεις και κάνει καλό στο περιβάλλον… “. 

Κανένας δεν διαφωνεί με την αξιοποίηση της “Αιολικής ενέργειας” και όλων των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Αντίθετα μάλιστα. Η διαφωνία και οι κινητοποιήσεις, των νησιωτών, από το 2010, είναι με το συγκεκριμένο έργο της πολυεθνικής “IBERDROLA – ΡΟΚΑΣ”, την «Αιγαία Ζεύξη», που πάει σήμερα να ξαναζεσταθεί μετά από ύπνωση αρκετών ετών.

 

Πώς είναι μια τέτοια ανεμογεννήτρια; 

Ο πύργος της είναι 107 μέτρα ψηλός. Πιο ψηλός από τον πύργο των Αθηνών. Το πτερύγιό της είναι 40 μέτρα. Λίγο πιο ψηλό από το Λευκό Πύργο. Δηλαδή συνολικό ύψος 150 μέτρα. Διπλάσιο από τις παλιές που είναι 60 – 80 μέτρα. Η διάμετρος του δρομέα είναι όσο ένα Boeing 747. Ζυγίζει 231 τόνους. Χρειάζεται βάση 16Χ16Χ3 μέτρα, δηλαδή 770 κυβικά μπετόν αρμέ η κάθε μία και πλατφόρμα έως και 2 στρεμμάτων. Η κάθε μία παράγει 2 MW.

Τι κατασκευές προβλέπει το έργο

Σχεδιάζουν να εγκαταστήσουν 28 αιολικά πάρκα, με 353 τέτοιες γιγάντιες ανεμογεννήτριες. Στη Λήμνο 125. Στη Χίο 75. Στη Δυτική Λέσβο, 10 αιολικά πάρκα με 153 A/Γ. Δηλαδή 206 ΜW, όταν οι ανάγκες της Λέσβου ακόμα και τον Αύγουστο δεν ξεπερνάνε τα 65 MW. Άλλο έργο, άλλης εταιρείας, με 165 Α/Γ, προβλέπεται για την Ικαρία.

Για τις ανάγκες αυτής της επένδυσης απαιτούνται (στη Δ. Λέσβο μόνο) διανοίξεις πολλών νέων χωμάτινων οδών, πλάτους 5 m και μήκους περίπου 200 χλμ., εκσκαφές για καλωδιώσεις 330 χλμ., εκσκαφές θεμελίων 353 χλμ., διαμορφώσεις πλατειών μεγάλων διαστάσεων (45×25 μέτρων), για κάθε ανεμογεννήτρια, εργοταξιακούς χώρους 386.000 τ.μ.

Για να καταλάβουμε τα μεγέθη και τις αποστάσεις, αρκεί να πούμε ότι η απόσταση ανάμεσα σε δυο τέτοιες ανεμογεννήτριες πρέπει να είναι 300 μέτρα περίπου. Κι όλα αυτά συνεπάγονται μεγάλες συγκεντρώσεις μπάζων και διαφόρων άχρηστων υλικών. Βλέπουμε λοιπόν ένα έργο φαραωνικών διαστάσεων, που θα καταλάβει δεκάδες χιλιάδες στρέμματα και θα διαλύσει εντελώς το τοπίο. Για τη δυτική Λέσβο υπολογίζουν πάνω από 6.500 στρέμματα.

Οι ίδιες οι μελέτες της εταιρείας μιλάνε για τις συνέπειες

Οι “τεχνικές εκθέσεις της εταιρείας”, ενώ κάνουν λόγο για “μηδενική επιβάρυνση του τοπίου”, πιο κάτω αυτοαποκαλύπτονται.

Προκειμένου να εξηγήσουν “γιατί δεν κάνουν το έργο στις Κυκλάδες που είναι πιο εύκολη και πιο οικονομική η σύνδεση με το κεντρικό δίκτυο”, γράφουν:
“Το νησιωτικό σύμπλεγμα των Κυκλάδων χαρακτηρίζεται από τοπικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά υψηλής αξίας, γεγονός που έχει αναδείξει την περιοχή σε τουριστικό και παραθεριστικό πόλο παγκοσμίου ενδιαφέροντος”. Αλλά και ότι “Οι Κυκλάδες και τα άλλα νησιά που δεν επιλέχτηκαν για τη συγκεκριμένη επένδυση, έχουν σημαντικά οικολογικά χαρακτηριστικά και σημαντικά θαλάσσια συστήματα“.  Άρα; Τα δικά μας νησιά;

Στην ύπαρξη αρνητικών συνεπειών, αναφέρονται κι ένα σωρό πανεπιστημιακές μελέτες. Ενδεικτικά δείτε δύο από αυτές. 

Σύμφωνα λοιπόν με αυτές τις εκθέσεις:

Απολιθωμένο δάσος – NATURA

«Το υπέδαφος, θα επηρεαστεί από τις εκσκαφές εκατοντάδων χιλιομέτρων και μεγάλων θεμελίων του έργου. Το Απολιθωμένο Δάσος του Σιγρίου Λέσβου, που εκτείνεται σε περιοχή 150.000 στρεμμάτων, ακριβώς εκεί που σχεδιάζονται τα αιολικά πάρκα, στο δυτικό τμήμα της Λέσβου και έχει ανακηρυχθεί διατηρητέο μνημείο της Φύσης θα δεχτεί πλήγμα από τα έργα, λόγω της ύπαρξης απολιθωμάτων ιδιαίτερης πολιτισμικής και επιστημονικής αξίας σ’ ολόκληρη την ευρύτερη περιοχή» … «Το μεγαλύτερο μέρος της επένδυσης βρίσκεται εντός προστατευόμενης περιοχής Natura, όχι μόνο στη Λέσβο και στη Χίο, με δυσμενείς επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα και ιδιαίτερα σε ευπαθή είδη που ζουν στην περιοχή».

BIRDWACHING και οικοτουρισμός

Οι οικολόγοι κι οι μελέτες μιλάνε για χιλιάδες θανάτους πουλιών, αλλά και διάλυση του οικοσυστήματός τους από τις κατασκευές και το θόρυβο κατά την κατασκευή των πάρκων. Μέχρι και για 50% μείωση των πληθυσμών μιλούν σε κάποιες περιπτώσεις. Κι αυτό έχει ξεχωριστή σημασία για τη Λέσβο, που θεωρείται «η σημαντικότερη τοποθεσία στην Ευρώπη για τους παρατηρητές πουλιών». Έτσι … «Οι επιπτώσεις στην τοπική βιοποικιλότητα, θα οδηγήσουν σε επιπτώσεις και στη μορφή του οικοτουρισμού που βασίζεται στην παρατήρηση της βιοποικιλότητας (παρατήρηση φυτών, ζώων και πουλιών), όπως το bird-watching. Έχει παρατηρηθεί μείωση πληθυσμών διάφορων πουλιών όπου εγκαθίστανται αιολικά πάρκα». (Steve Dadley, Βρεττανός καθηγητής, μέλος της Βρετανικής Ένωσης Ορνιθολόγων (ΒΟΕ) , ξεναγός bird wachers στη Λέσβο εδώ και 20 χρόνια).

Άλλωστε μελέτες γνώμης (π.χ. στη Σκωτία) δείχνουν ότι το 55% των ερωτηθέντων, δεν θα επισκεπτόταν για τουρισμό τοποθεσίες που έχουν κυριαρχηθεί οπτικά έστω, από ανθρώπινες βιομηχανικές κατασκευές όπως Αιολικά πάρκα, πυλώνες κλπ.

Υδροφόρος ορίζοντας 

Με τέτοια αλλοίωση του εδάφους και υπερκάλυψη από μπετόν, θα υπάρχουν βεβαίως συνέπειες στη διάβρωση των λόφων, στους υδροφόρους ορίζοντες και γενικότερα την ισορροπία των υπόγειων υδάτων. Οι εκθέσεις μιλούν επίσης για καταστροφές στον τουρισμό και τη γεωργία, ιδιαίτερα την κτηνοτροφία.

Η διασύνδεση: πού θα πάει το ρεύμα; 

Το υποθαλάσσιο δίκτυο που θα κατασκευαστεί, θα ενώσει ενεργειακά τα τρία νησιά με το βόρειο Ευβοϊκό και από εκεί, με το ηλεκτρικό σύστημα της ηπειρωτικής χώρας. Όμως ακόμα δεν έχει γίνει μελέτη για τη διάθεση μέρους της παραγωγής στα ίδια τα νησιά ή για τη δυνατότητα χρήσης αυτού του καλωδίου για μεταφορά ρεύματος ΠΡΟΣ ΤΑ ΝΗΣΙΑ, ώστε να στηρίζεται η κατανάλωσή τους.

Νεκροταφεία ανεμογεννητριών…
Οι ανεμογεννήτριες δεν είναι… ανακυκλώσιμες 

Γενικότερα όμως, τα έργα αυτά δεν θεωρούνται πλέον ιδιαίτερα αποδοτικά. Π.χ. η Δανία σήμερα καλύπτει το 20% της κατανάλωσης ρεύματός της από την αιολική ενέργεια, αλλά δεν έχει καταφέρει ακόμη να μειώσει τις εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα, ενώ παράλληλα μειώθηκαν τα εισοδήματά της από τον τουρισμό και υπήρξαν επιπτώσεις στην κτηνοτροφία. Το ίδιο ισχύει και για τη Γερμανία που με περισσότερες από  5.000 ανεμογεννήτριες, παράγει λιγότερο από το 1% του απαιτούμενου ηλεκτρισμού. Στη Μ. Βρετανία, θα χρειαζόντουσαν 32.700 ανεμογεννήτριες για να παραχθεί το 10% του ηλεκτρικού ρεύματος. Όσο για τους ρύπους, ερευνητές ισχυρίζονται ότι ακόμα κι αν βάλουμε σε λειτουργία 25.000 ανεμογεννήτριες, το διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα θα μειωθεί κατά μόλις 0,07%.

Πέρα όμως από τα άλλα η εγκατάλειψη των Α/Γ “παλιάς τεχνολογίας” (ο μέσος χρόνος ζωής μιας Α/Γ είναι 20 – 25 χρόνια), σ’ όλο τον κόσμο έχουν αρχίσει να δημιουργούν  “νεκροταφεία Α/Γ“, εκεί που πριν ήταν τα αιολικά πάρκα. Πάρτε παράδειγμα τις παλιές  ανεμογεννήτριες της Λέσβου που η ΔΕΗ θέλει να τις ξηλώσει. Ή διαβάστε για τις “14000 ανεμογεννήτριες που ρυπαίνουν τις ΗΠΑ”, κυρίως στα αιολικά πάρκα Altamont Pass, Tehachapi, San Gorgonio (Καλιφόρνια), Kamaoa κι άλλα 5 αιολικά πάρκα (Χαβάη).

Ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι ακόμα δεν έχει βρεθεί τρόπος για να ανακυκλώνονται τα φτερά των ανεμογεννητριών.

Είναι ήδη ξεπερασμένη η τεχνολογία τους

Πάντως, μιας που μιλάμε για “εξέλιξη της τεχνολογίας“, η νέα γενιά Α/Γ που “έρχεται” είναι οι “πτυσσόμενες Α/Γ”, με στύλο και πτερύγια τηλεσκοπικά, που δίνουν 5 MW, τοποθετούνται πιό εύκολα και κυρίως μέσα στη θάλασσα. Τέτοιες βάζουν π.χ. οι Ισπανοί στα τουριστικά νησιά τους. Αυτό θα πει ότι τα τέρατα που θέλουν να τοποθετήσουν σ’ εμάς εδώ, είναι ήδη παλιάς τεχνολογίας, πριν καν τοποθετηθούν.

Εμπόριο “αιολικών σκουπιδιών”

Μια μελέτη του “Institut für Umwelt und Biotechnik” της Βρέμης, υπολόγισε πως μέχρι το 2034 θα προκύψει η ανάγκη ανακύκλωσης περίπου 225 χιλ. τόνων υλικών πτερύγων ανεμογεννητριών. Έτσι με δεδομένο το μεγάλο κόστος (30.000 για αποσυναρμολόγηση της κάθε μίας) και την ενδεχόμενη (σχεδόν βέβαιη) αδιαφορία των εταιρειών κι αφού κανένας νόμος δεν υποχρεώνει τις εταιρείες να μαζέψουν τις εγκαταστάσεις όταν χαλάσουν, πολλοί εκφράζουν ήδη την ανησυχία τους, ότι θα τα παρατάνε και θα φεύγουν. Έτσι στη Γερμανία, μεγάλη «μπίζνα» έχει ανοίξει για τη μεταφορά χιλιάδων τόνων σκουπιδιών από ανεμογεννήτριες, σε χώρες – σκουπιδότοπους του τρίτου κόσμου. Βέβαια τα τσιμεντένια απομεινάρια τους, μένουν στο έδαφος.

Με βάση όλα αυτά, επιστήμονες καταλήγουν ότι τελικά είναι «λιγότερα τα οφέλη από τις ζημιές».

Κυνηγοί επιδοτήσεων

Η άποψη αυτή ενισχύεται από πολλές αναλύσεις που λένε ότι “οι εγκαταστάσεις εξυπηρετούν τα ευκαιριακά συμφέροντα των επιχειρηματιών της αιολικής ενέργειας, που σπεύδουν να αξιοποιήσουν τα Ευρωπαϊκά κονδύλια ως νέοι αποικιοκράτες”. Οι εταιρείες ανανεώνουν το ενδιαφέρον τους για “αιολικές επενδύσεις” κάθε φορά που έρχεται στην επιφάνεια ένα καινούριο πρόγραμμα επιδοτήσεων.

“Θα δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας”; 

Θα υπάρξουν κάποιες ή και πολλές στη φάση της κατασκευής. Αλλά πρόσκαιρα. Στη φάση όμως της μόνιμης λειτουργίας… “Στο μεγαλύτερο αιολικό πάρκο της Ευρώπης εργάζονται 3 υπάλληλοι”.

Δεν θα επεκταθώ στα «ανταποδοτικά οφέλη». Δεν είμαι από αυτούς που πιστεύουν ότι με 30 ή και με 1000 αργύρια “λύνονται” όλες οι αισθητικές, πολίτικες, κοινωνικές, περιβαλλοντικές αντιρρήσεις («πόσο πάει;»).

Από πού θα κερδίσει η εταιρεία;

1.Οι εταιρείες ακολουθούν το ρυθμό και τη ροή τους των επιδοτήσεων σαν τα κοράκια.

2.Η συγκεκριμένη έχει εξασφαλίσει προνομιακή σύμβαση με τη ΔΕΗ για 124,31 € ανά MWh, όταν στα στεριανά αιολικά πάρκα η τιμή είναι 87,75 € και το κόστος του συμβατικά παραγόμενου ρεύματος είναι σχεδόν 40 ευρώ.

3.Είναι αναμενόμενες υπέρογκες αυξήσεις στα τιμολόγια της ΔΕΗ και στα τέλη Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) για να εξασφαλιστεί η κερδοφορία τους.

4.Κι έτσι μετακυλίεται  στους πολίτες ακόμα και το κόστος της διασύνδεσης των νησιών με την ηπειρωτική χώρα και εξασφαλίζεται το υπερκέρδος της εταιρείας.

Ποιός την θέλει αυτή την επένδυση;   

Δε θα αναφερθώ επίσης αναλυτικά στο ρόλο και στη σχέση της ΔΕΗ και του ΔΕΔΗΕ, ή στην ιστορία των εγκρίσεων της μελέτης κλπ. Πολλές λεπτομέρειες θα βρείτε στις πηγές μελέτες, άρθρα, κλπ). Ακόμα και πολλά άλλα  σημεία που είναι δε χωράνε όλα για να τα αναφέρω (φωτιές στις τουρμπίνες, διαρροές λαδιών στο υπέδαφος, θόρυβος, κλπ).

Όμως, δεν θέλω να μείνω με την απορία: Τελικά ποιος τις θέλει; Γιατί εγώ βλέπω ακόμα και τους φιλελλέδες των “ιδιωτικοποιήσεων των πάντων”, των “επενδύσεων” και της “απαλλαγής των επενδυτών από τη γραφειοκρατία”, να μη την θέλουν αυτή την επένδυση. 

Αλλά, τα κόμματά τους και τις αυτοδιοικητικές παρατάξεις που την ενέκριναν, πώς τα κρίνουν τώρα; Δε σκέφτονται ότι μέσα στις πιο βασικές προτεραιότητες της ΕΕ και της Ελληνικής κυβέρνησης είναι η «απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας», η ανάπτυξη της αιολικής ενέργειας, η διασύνδεση των νησιών με το κεντρικό δίκτυο, ώστε μ’ όλα αυτά να προχωρήσουν οι επιχειρηματίες του κλάδου σε «εξαγωγές σε αγορές εκτός ΕΕ»;

Εκτός κι αν η σημερινή τους διαφωνία, είναι απλώς ένα προεκλογικό θέατρο, που θα ξεχαστεί μετά, στο όνομα των “επενδύσεων” ή του “ρεαλισμού”.

Ενδεχόμενο που μοιάζει μάλλον προφανές, αν συνυπολογίσουμε και την ίδρυση του δήμου Δυτικής Λέσβου, τον οποίο κατ’ εξοχήν αφορά το θέμα και πιέζει συνδυασμούς κι υποψηφίους να πάρουν θέση.

Σίγουρα πάντως από όλα αυτά, φαίνεται ότι υπάρχει στα νησιά μας ένα υπολογίσιμο κίνημα ενάντια σ’ αυτή την “επένδυση”, που επηρεάζει την όποια εξέλιξη καθοριστικά.

Δείτε ακόμα στο ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ και ΛΑΙΚΗ ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΗ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ

Μάνος Δούκας